PIERWSZA WYPRAWA KRZYŻOWA
Synod w Clermont udowodnił, że działalność papieży nie ograniczała się do reformy. Podobnie jak Grzegorz VII, który marzył o zmobilizowaniu chrześcijańskiej Europy przeciwko islamowi, Urban II zaniepokojony był sytuacją powstałą w Miejscach Świętych, których Bizantyjczycy nie potrafili uchronić przed muzułmańskimi najazdami. 18 listopada na synodzie w Clermont papież zażądał od królów, książąt i wszystkich rycerzy chrześcijańskich wzięcia udziału w krucjacie mającej na celu wyzwolenie Jerozolimy.
Wzywając do krucjaty, kierował się uzasadnionym pragnieniem przywrócenia czci chrześcijańskiego świata dla miejsc uświęconych obecnością Chrystusa, a i inne względy też wchodziły w grę. W roku 1071, 17 lat po zerwaniu między Kościołem konstantynopolitańskim i Stolicą Apostolską, Turcy seldżuccy rozgromili wojska bizantyjskie cesarza Romana IV Diogenesa (1068-1071) w krwawej bitwie pod Manzikert. Odtąd ich nacisk nasilał się. Wobec zagrożenia cesarstwa Aleksy I Komnen (1081 – 1118) wysłał do Urbana II poselstwo z prośbą o pomoc. Czy odpowiedź na apel bizantyjskiego władcy mogłaby umożliwić likwidację schizmy? W każdym razie prośba cesarza Aleksego świadczyła o szacunku, jaki żywił on dla odrodzonego papiestwa. Autorytet papieża utwierdziłby się bardziej, gdyby wykluczono z udziału w krucjacie ekskomunikowanych władców – cesarza niemieckiego Henryka IV i króla francuskiego Filipa I (1060- 1108), winnego gorszącego cudzołóstwa123. Krucjaty stały się faktem. W latach 1096-1099 pierwsza wyprawa krzyżowa wyruszyła pod wodzą Roberta księcia Normandii, Godfryda z Bouillon, Baldwina, Roberta II hrabiego Flandrii, Rajmunda z Tuluzy, Boemunda z Tarentu i Tankreda z Sycylii. 15 lipca roku 1099 zdobyto szturmem Jerozolimę. Dwa tygodnie później, 29 lipca Urban II wyzionął ducha, zanim dowiedział się o tym wydarzeniu.
Akcja podjęta przez Grzegorza VII i kontynuowana przez Wiktora III i Urbana II była prowadzona dalej przez innego benedyktyna z Bazyliki Sw. Pawła za Murami, Rainiera z Bieda, obranego papieżem 13 sierpnia 1099 roku. Przybrał on imię Paschalisa II. Długotrwały pontyfikat tego papieża {1099-1118), bardzo burzliwy, umożliwił rozwiązanie kryzysu między papiestwem i cesarzem w roku 1122. Podejmując, ale z mniejszą zręcznością zabiegi, jakie jego poprzednik poczynił wobec królów francuskiego i angielskiego, Paschalis II wyjednał w 1107 roku od Henryka I Beauclerca (1100-1135), czwartego syna Wilhelma Zdobywcy, wyrzeczenie się inwestytury świeckiej. Układ podpisany w Londynie przewidywał, że przed przyjęciem ordynacji biskupi wybrani lub mianowani przez Kościół „będą składali hołd” królowi angielskiemu. We Francji król Ludwik VI Gruby (1108-1137) przyjął kilka lat później za namową swego ministra Sugera, opata Saint-Denis (1081-1151), podobne zobowiązanie. Z cesarzem niemieckim sprawy przybrały mniej szczęśliwy obrót.