Gimnazjum SP Goleszów - szkoła dla dzieci i młodzieży

Gdzieś pomiędzy nieszkodliwymi mutacjami a mutacjami letalny- mi, inaczej śmiertelnymi, mieści się trzecia klasa mutacji, to jest takie zmiany aparatu genetycznego komórki, których skutkiem jest powstanie guza nowotworowego. Te rzadko powstające mutacje, których skutkiem jest rozrost złośliwy, każą komórce wzrastać i dzielić się w sposób niekontrolowany. Twój organizm rozporządza systemem kontroli, dzięki któremu ilość komórek w Twoim ciele pozostaje mniej więcej stała. Geny, których zadaniem jest regulacja procesów podziałów komórkowych, są zwane genami cyklu komórkowego, ponieważ mówią one komórce, kiedy ma się dzielić, kiedy wzrastać, kiedy znów przystąpić do podziału. Niektóre z tych genów regulujących cykl komórkowy nazywamy „strażnikami genomu”. Ich zadaniem jest sprawdzanie nici DNA w czasie replikacji, by upewnić się, czy nie doszło do jakiejś mutacji. Jeśli pojawiła się mutacja, zadaniem tych genów jest naprawa nici DNA, jeśli zaś jest to niemożliwe, mają one zabić komórkę. Kilka z takich genów nadzorujących cykl komórkowy i genów będących strażnikiem genomu nosi nazwę onko- genu (genu nowotworowego), ponieważ mutacje w obrębie tych właśnie genów powiązano z powstaniem nowotworu złośliwego. Jeśli zadaniem jakiegoś genu jest nakazanie komórce zatrzymanie wzrostu, a przestanie on działać prawidłowo – to jest dojdzie w jego obrębie do mutacji – komórka zaczyna wzrastać w sposób niepohamowany i dzieli się szybciej niż powinna. Co więcej – wszystkie komórki potomne dziedziczą tę samą mutację i wymykają się spod kontroli organizmu. Efekt ten zwielokrotnia się i wkrótce powstaje masa nieprawidłowych wciąż dzielących się komórek, tworzy się szybko wzrastająca tkanka nowotworowa, innymi słowy guz złośliwy.

Im dłużej żyjesz, tym wiecej podziałów komórkowych zaszło w Twoim organizmie

Można powiedzieć, że nasz organizm jest w stanie rozpoznać nieprawidłowe komórki i zniszczyć je, zanim zaczną stanowić prawdziwe zagrożenie. Dzięki genom będącym strażnikami genomu oraz dzięki jeszcze innym genom większość nieprawidłowych komórek jest w porę wykrywana i niszczona. Również nasz układ immunologiczny jest w stanie zniszczyć wiele komórek przednowotworowych oraz wczesne zmiany nowotworowe. Jaki jest dokładnie mechanizm tego działania, właściwie nie wiemy: układ immunologiczny nie zawsze jest w stanie wychwycić różnice pomiędzy prawidłowymi komórkami a komórkami zmienionymi nowotworowo. Mimo to, już od dawna było wiadomo, że ludzie, których układ odpornościowy jest zdrowszy, rzadziej chorują na nowotwory złośliwe, rzadziej też występują u nich stany przednowotworowe, zatem komórki, które miałyby utworzyć tkankę nowotworową, są przez ten układ sprawnie usuwane. Badania coraz mocniej utwierdzają nas w przekonaniu, że sprawny układ immunologiczny zabezpiecza nas w dużej mierze przed zachorowaniem na nowotwór złośliwy. Zatem Twój organizm broni się przed powstaniem guza złośliwego na dwa sposoby – jeden z nich to mechanizm genetyczny, drugi to immunologiczny. Nowotwór złośliwy – ta zagrażająca życiu choroba – powstaje wówczas, gdy dojdzie do mutacji, a jednocześnie zawiodą oba systemy ochronne, kiedy każdy z nich zbytnio się „zestarzał”, by powstrzymać rozwój guza złośliwego-

Im dłużej żyjesz, tym wiecej podziałów komórkowych zaszło już w Twoim organizmie, zatem tym większe jest prawdopodobieństwo, że w którymś z tych podziałów wystąpiła mutacja genów nadzorujących cykl komórkowy. Takie są prawa wielkich liczb. Mutacja napotyka pierwszą linię obrony – te mechanizmy obronne, które działają w samej komórce. Narażając swój organizm na szkodliwe substancje chemiczne, promieniowanie jonizujące, powstawanie w dużych ilościach wolnych rodników, zwiększasz w sposób logarytmiczny ilość powstających mutacji. Prawdopodobieństwo, że gdzieś w ważnym miejscu Twojego materiału genetycznego dojdzie do mutacji, dramatycznie rośnie.