Przeciwciała mają znakomitą pamięć
Inne limfocyty, zwane limfocytami B lub komórkami B, produkują proteiny zwane przeciwciałami lub immunoglobulinami. Kiedy do organizmu dostanie się obca substancja albo antygen, komórki B reagują natychmiast wytwarzaniem przeciwciał, wiążących się z agresorami. Jeśli okaże się. że to za mało, by powstrzymać zakażenie, do działania wkraczają inne komórki odpornościowe. Organizm jest w stanie wytworzyć tysiące przeciwciał, któtych celem jest wyszukiwanie i niszczenie konkretnego antygenu.
Przeciwciała mają znakomitą pamięć, co powoduje, że w niektórych przypadkach organizm po przejściu określonych chorób uodparnia się na nie. Ogólnie znanym przykładem jest odra. Większość ludzi choruje na nią tylko raz w życiu, ponieważ wytworzone po pierwszym zachorowaniu przeciwciała pozostają w krwiobiegu, zawsze gotowe do ataku w chwili ponownego pojawienia się wirusa. By wytworzyła się odporność na konkretny wirus, nie jest konieczne pełne rozwinięcie się choroby. I tak na przykład przy szczepieniu przeciwko odrze komórki B reagują produkcją specyficznych przeciwciał zwalczających wirusa odry, i jeśli do organizmu wniknie kiedyś aktywny wirus odry, wytworzone podczas szczepienia przeciwciała zaatakują go i – z pomocą innych komórek – zniszczą.
Poza zwalczaniem zakażeń, innym podstawowym zadaniem układu immunologicznego jest kontrola obecności komórek nowotworowych i wczesne ich zwalczanie. W 1970 roku wybitny onkolog F.M. Burnet, dla opisania tego zjawiska, wprowadził pojęcie „nadzór immunologiczny”. Ten proces kontrolny odbywa się w naszych organizmach bez przerwy, stąd wielu badaczy sądzi, że rak jest chorobą spowodowaną zakłóceniami układu immunologicznego. Wielu onkologów uważa, że najefektywniejszą profilaktyką przeciwrakową jest dbanie o nasz układ immunologiczny – wzmacnianie go i utrzymywanie w stałej gotowości. Omówimy to szerzej w rozdziale poświęconym rakowi.